Post przerywany – klucz do długowieczności

Post jest tak stary jak sama ludzkość. Podczas gdy nasi przodkowie byli w naturalny sposób zmuszeni znosić długie okresy bez jedzenia ze względu na jego niedostatek, w dzisiejszym społeczeństwie post często wynika z powodów kulturowych, duchowych lub medycznych. Ale czy post jest również korzystny z punktu widzenia długowieczności? Przyjrzyjmy się najpierw rodzajom postu. W kulturze zachodniej obowiązuje post wielkopostny, na wschodzie Ramadan, podczas którego islam wstrzymuje się od spożywania wieprzowiny, podobnie jak Tora w religii żydowskiej. Wśród Hindusów decyzja o pominięciu owoców cytrusowych, określonych korzeni lub mięsa zależy od bóstwa, które się czci. Post jest powszechny we wszystkich religiach i ma na celu oczyszczenie zarówno ciała, jak i umysłu. Post medyczny koncentruje się przede wszystkim na zdrowiu jelit. Do popularnych form zalicza się post terapeutyczny według FX Mayra lub Buchingera, oba mające na celu detoksykację jelit. Istnieją również pseudoposty, posty na wodzie lub różne oczyszczanie sokami – a wszystkie mają wspólny cel, jakim jest znaczna redukcja kalorii w ciągu kilku dni. Ci, którzy doświadczyli takich reżimów, zgłaszają rewitalizujące efekty po dniach abstynencji, czują się pobudzeni i są świadkami niezwykłej detoksykacji poprzez unikalne wypróżnienia. W przeciwieństwie do tych rozszerzonych metod postu, istnieje również post ograniczony czasowo, znany jako post przerywany. Przodkiem postu przerywanego jest Budda. W przeciwieństwie do popularnego wizerunku tęgich posągów Buddy, Siddhartha Gautama, czyli „Przebudzony”, był szczupły. Jego Dharma, obszerne dzieło liczące ponad 20 000 stron, reguluje monastycyzm buddyjski, ale w odróżnieniu od Biblii nie zawiera żadnych instrukcji dotyczących niewłaściwej żywności ani czasu postu. Zamiast tego sugeruje jedzenie tylko od wschodu do południa i nic więcej po tym czasie. Jest to surowo zabronione mnichom. Według zapisów Siddhartha dożył 80 lat około 500 roku p.n.e., co było imponującym wiekiem jak na tamte czasy. Czy to wystarczający dowód na to, że post przerywany jest metodą na długowieczność? Prawdopodobnie nie.

Po pierwsze, warto zauważyć, że post przerywany ma tyle samo odmian, co post tradycyjny. Wyróżnia się post przerywany określony w danym dniu, post naprzemienny, w którym dni postu przeplatają się z normalnym jedzeniem, oraz post przerywany określony w czasie, taki jak „Jeden posiłek dziennie”, „Anulowanie kolacji” lub metoda 16:8. Post przerywany nie polega na chwilowej redukcji kalorii, ale na ograniczonej czasowo diecie zerowej, zakazującej jedzenia i zezwalającej jedynie na spożywanie niekalorycznych napojów. Post przerywany daje możliwość uczynienia postu częścią codziennego życia, potencjalnie zmieniając go w miarę długowieczności. Przyjrzyjmy się bliżej efektom postu przerywanego. Analizując badania naukowe, staje się oczywiste, że istnieje powszechna zgoda co do tego, że post przerywany jest zdrowy, a nawet może przedłużyć życie, jednak wciąż brakuje badań na dużą skalę dostarczających niepodważalnych dowodów. Niemniej jednak liczne przesłanki potwierdzają pogląd, że post przerywany ma pozytywny wpływ na poziomie komórkowym. Niedawną falę zainteresowania postem przerywanym w USA wywołało badanie przeprowadzone w 2018 roku przez Massachusetts Institute of Technology (MIT). Wraz z wiekiem zdolność komórek macierzystych do odnawiania się w jelicie stale maleje. Naukowcy z MIT wykazali znaczną poprawę odnowy komórek macierzystych na poziomie komórkowym u myszy na czczo, opisując to jako „dramatycznie ulepszony” proces, szczególnie w zwalczaniu komórek nowotworowych i innych infekcji w jelitach. Instytut Biologii Starzenia się Maxa Plancka w Kolonii przyjrzał się temu jeszcze bliżej. Odkryli, że post stymuluje enzym, który może być kluczem do długowieczności. Biolodzy molekularni wykorzystali ryby, które zazwyczaj żyją tylko przez sześć miesięcy, dzieląc je na dwie grupy. Jedna grupa została poddana postowi przerywanemu, druga zaś odżywiała się normalnie. Ryby poszczące okresowo żyły o jedną trzecią dłużej niż ich dobrze odżywione odpowiedniki. Analiza genetyczna wykazała, że ​​post stymuluje enzym AMPK, gdzie AMPK oznacza kinazę białkową aktywowaną AMP. Podczas postu gen AMPK wykrywa deficyt energii, aktywując tryb przetrwania. W tej fazie zewnętrznej deprywacji komórki szukają „wewnętrznego odżywiania”, rozpoczynając autofagię – proces, w którym komórki zjadają części siebie. Ten mechanizm samooczyszczania najwyraźniej jest dodatkowo stymulowany przez post. Szkodliwe lub niefunkcjonalne białka i organelle komórkowe są odrzucane i rozkładane na aminokwasy, które następnie są ponownie udostępniane organizmowi. Aktualne odkrycia naukowe utwierdzają w podejrzeniu, że post przerywany może przedłużyć życie i pozytywnie wpłynąć na zdrowie na wielu płaszczyznach. Podobnie jak wiele innych metod na długowieczność, wydaje się, że wiąże się to z wyjściem ze strefy komfortu i czerpaniem korzyści, jakie z tego wynikają. Po włączeniu postu przerywanego do życia staje się on stosunkowo prostą metodą przedłużenia zdrowia w starszym wieku.

Formuła 16:8, polegająca na powstrzymaniu się od jedzenia przez szesnaście godzin dziennie i spożywaniu dwóch posiłków w ciągu pozostałych ośmiu godzin, wydaje się przynosić pożądany efekt. To, czy jesz w pierwszej czy drugiej połowie dnia, tak jak zrobił to Budda, nie ma znaczenia. W przypadku osób towarzyskich, mniej skłonnych do ascezy, lepszym rozwiązaniem może być zjedzenie posiłku w drugiej połowie dnia i pominięcie śniadania. Przecież śniadanie dosłownie oznacza „przerwanie postu”, a kolacja ma w naszym społeczeństwie większe znaczenie, ponieważ pozwala na refleksję nad minionym dniem podczas wspólnego posiłku. Rozpocznij dzień bez obciążeń, delektuj się głodem aż do południa i ciesz się świadomością, że każdego dnia robisz coś pozytywnego dla swojego zdrowia i długowieczności.